بررسی اثربخشی برنامه آموزش تغذیه بر آگاهی و عملکرد تغذیه ای دختران نوجوان

سابقه و هدف: با توجه به این که دختران نوجوان امروز مادران فردا خواهند بود، این دوران یک فرصت طلایی برای ارتقاء آگاهی های تغذیه ای نوجوانان در جهت بهبود سلامت نسل آینده می باشد که با اجرای برنامه های آموزشی به عنوان راهبردی موثر در جهت بهبود الگوهای غذایی این سنین میسر می گردد. براین اساس، مطالعه حاضر با هدف ارزیابی اثربخشی برنامه آموزش تغذیه در ارتقای آگاهی و عملکرد تغذیه ای دختران نوجوان منطقه 7 آموزش و پرورش شهر تهران در سال 1382 انجام پذیرفت. مواد و روشها: مطالعه حاضر، یک تحقیق نیمه تجربی از نوع مقایسه قبل و بعد است که بر روی 145 نفر از دختران دانش آموز سال دوم یکی از دبیرستان های دولتی انجام گرفت. برای هر یک از دانش آموزان، پرسشنامه ای حاوی اطلاعات دموگرافیک، آگاهی های تغذیه ای و الگوی مصرف غذایی، قبل و بعد از برنامه آموزشی، توسط کارشناس تغذیه با تکنیک مصاحبه تکمیل گردید. شاخص های تن سنجی (وزن، قد و نمایه توده بدنی) نیز اندازه گیری شد. داده های فرم های اطلاعاتی استخراج و طبقه بندی شده، با استفاده از نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته ها: در این تحقیق 145 دانش آموز با میانگین سنی (± انحراف معیار) 5/0±5/15 سال و بعد خانوار 1/1±6/4 نفر شرکت داشتند. میانگین قد، وزن و نمایه توده بدن و سن شروع قاعدگی دختران نوجوان مورد بررسی به ترتیب 4/5±8/158 سانتی متر، 2/10±4/56 کیلوگرم، 2/6±8/22 کیلوگرم بر مترمربع و 12.7±1.1 سال بود. به ترتیب 2/5% و 4/3% از دانش آموزان BMI<5th و BMI>95th داشتند و 44% آنان نیز از درجات دیگری از سوء تغذیه حاشیه ای رنج می بردند و تنها 47.4% از آنان از وضعیت تن سنجی مطلوبی برخوردار بوده اند. به طورکل امتیازات آگاهی های تغذیه ای دختران نوجوان مورد بررسی نشان می دهد که 1/5%، 3/45% و 6/3% آنان قبل از آموزش و 9/18% ، 5/42% و 6/38% بعد از آموزش به ترتیب در سه گروه ضعیف، متوسط و خوب قرار گرفتند. نتیجه گیری و توصیه ها: از آنجایی که آموزش تغذیه راهکاری با اثربخشی مطلوب در جهت ارتقای آگاهی های تغذیه ای به شمار می آید مطالعه حاضر نشان داد که با طراحی یک برنامه جذاب آموزشی می توان آگاهی های تغذیه ای دختران نوجوان را به میزان قابل توجهی ارتقاء داد. اگر آموزشها با نیازهای تغذیه ای این سنین منطبق و به شکل قابل لمس با استفاده از فناوری سمعی - بصری ارایه گردد، اثربخشی نه تنها در آگاهی های آنان بلکه در الگوی رفتارهای غذایی آنان نیز پدیدار خواهد شد.